Język polski. Tematy maturalne - poziom rozszerzony
Zadania maturalne - język polski - poziom rozszerzony od 2023 r.
UTWORY LITERACKIE NA EGZAMINIE
Lektury obowiązkowe – utwory epickie i dramatyczne w wypracowaniu
W arkuszu egzaminacyjnym z języka polskiego na poziomie rozszerzonym znajdzie się zadanie rozszerzonej odpowiedzi (wypracowanie) sprawdzające znajomość treści i problematyki lektur obowiązkowych, tj.:
Zakres podstawowy
1) Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana
2) Jan Parandowski, Mitologia, cz. I Grecja
3) Homer, Iliada (fragmenty)
4) Sofokles, Antygona
5) Lament świętokrzyski (fragmenty)
6) Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
7) Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
8) William Szekspir, Makbet
9) Molier, Skąpiec
10) Ignacy Krasicki, wybrana satyra
11) Adam Mickiewicz, wybrane ballady, w tym Romantyczność; Dziady cz. III
12) Bolesław Prus, Lalka
13) Henryk Sienkiewicz, Potop (fragmenty)
14) Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
15) Stanisław Wyspiański, Wesele
16) Władysław Stanisław Reymont, Chłopi (fragmenty)
17) Stefan Żeromski, Przedwiośnie
18) Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty)
19) Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu
20) Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat (fragmenty)
21) Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
22) Albert Camus, Dżuma
23) George Orwell, Rok 1984
24) Sławomir Mrożek, Tango
25) Marek Nowakowski, Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
26) Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
27) Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach);
28) Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty)
29) Ponadto z zakresu szkoły podstawowej: Ignacy Krasicki, bajki, Adam Mickiewicz, Dziady cz. II, Pan Tadeusz (księgi: I, II, IV, X, XI, XII), Aleksander Fredro, Zemsta,
Juliusz Słowacki, Balladyna.
Zakres rozszerzony
1) Homer, Odyseja (fragmenty)
2) Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty)
3) Jan Kochanowski, Treny (jako cykl poetycki)
4) William Szekspir, Hamlet
5) Juliusz Słowacki, Kordian
6) realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary)
7) Franz Kafka, Proces (fragmenty)
8) Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata
9) Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy
10) Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
11) Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa
12) Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku
13) Sławomir Mrożek, wybrane opowiadanie
14) wybrany esej Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Zbigniewa Herberta
Temat 1
Żadne dzieło nie powstaje w kulturowej próżni. Rozważ, jaką rolę w literaturze pełni aluzja.
W pracy odwołaj się do:
• lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na początku
arkusza egzaminacyjnego
• innych utworów literackich
• wybranego kontekstu
Temat 2
Parabola […] niesie w sobie uniwersalną, ponadczasową wykładnię praw moralnych, filozoficznych, religijnych, politycznych bądź innych, związanych z sytuacją egzystencjalną człowieka. […] Charakterystyczną cechą parabolicznego dzieła literackiego jest jego dwupoziomowość wymagająca od czytelnika dojrzałej i rozbudowanej interpretacji – w innym bowiem wypadku dzieło pozostanie odczytane w sposób literalny, uproszczony i nie odsłoni swego ukrytego i nadrzędnego sensu. (Słownik gatunków literackich) Rozważ, jaką rolę pełni paraboliczność w kreacji świata przedstawionego w literaturze. Punktem wyjścia rozważań uczyń przywołaną definicję.
W pracy odwołaj się do:
• lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na początku
arkusza egzaminacyjnego
• innych utworów literackich
• wybranego kontekstu.
Temat 3
Między utopią a antyutopią. Punktem wyjścia swoich rozważań o literackich obrazach budowania idealnego świata uczyń Małą Apokalipsę Tadeusza Konwickiego.
W pracy odwołaj się do:
• Małej Apokalipsy Tadeusza Konwickiego
• innych utworów literackich
• wybranego kontekstu.
Temat 4
Oto są labirynty wnętrza, magazyny i spichrze rzeczy, oto są ciepłe jeszcze groby, próchno i mierzwa. Prastare historie. Siedem warstw, jak w dawnej Troi, korytarze, komory, skarbce. (Bruno Schulz, Wiosna)
Rozważ, jakie znaczenie dla odczytania sensu dzieła literackiego ma wykreowana w nim przestrzeń. Punktem wyjścia do rozważań uczyń cytowany fragment
opowiadania Wiosna Brunona Schulza.
W pracy odwołaj się do:
• znanych Ci fragmentów Procesu Franza Kafki
• innych utworów literackich
• wybranego kontekstu.
Temat 5
Heroizacja i deheroizacja bohatera literackiego. Rozważ, jakie funkcje pełnią heroizacja i deheroizacja w kreacji bohatera literackiego.
W pracy odwołaj się do:
• Małej Apokalipsy Tadeusza Konwickiego
• innych utworów literackich
• wybranego kontekstu.
Temat 6
Autobiografizmu czy reprezentowanej przez pisarza postawy autobiograficznej w literaturze nie należy rozpatrywać w kategoriach dokumentalnego i szczegółowego odzwierciedlenia życia jednostki. Jest to raczej konwencja, która zależnie od kultury artystycznej i światopoglądu epoki, w różnym stopniu i w różny sposób dopuszcza do ujawnienia podmiotowego „ja”, posiadającego cechy autora, mniej lub bardziej zauważalne. (Edyta Dziewońska)
Rozważ, jaką rolę odgrywa autobiografizm w kreacji świata w dziełach literackich różnych epok. Punktem wyjścia do rozważań uczyń fragment tekstu Edyty Dziewońskiej.
W pracy odwołaj się do:
• lektury obowiązkowej – wybranej spośród lektur wymienionych na początku
arkusza egzaminacyjnego
• innych utworów literackich
• wybranego kontekstu.
Tematy maturalne z języka polskiego (poziom rozszerzony), których jeszcze nie było:
- Jakie znaczenie dla interpretacji utworu ma wybór gatunku literackiego przez autora?
- W jaki sposób hybrydyzacja gatunków literackich wpływa na odbiór utworu?
- Rola zabiegów narracyjnych związanych z czasem (anachronia, symultaniczność, retrospekcja) w kreowaniu znaczeń utworu literackiego.
- W jaki sposób manipulowanie czasem w utworze literackim wpływa na odbiór bohaterów i ich losów?
- Portret bohatera zbiorowego w literaturze. Jaką funkcję pełni taka kreacja?
- Jak literatura przedstawia wewnętrzne konflikty bohatera i jakie są ich konsekwencje?
- Jakie czynniki kształtują motywację bohaterów literackich i jakie mają konsekwencje dla wymowy utworu?
- Bohater kierujący się rozumem a bohater działający pod wpływem emocji – porównaj sposoby kreowania i funkcje takich postaci w literaturze.
- W jaki sposób styl wypowiedzi narratora wpływa na interpretację świata przedstawionego w utworze?
- Jak dobór środków językowych w literaturze wpływa na odbiór treści przez czytelnika?
- Przestrzeń jako metafora wewnętrznego świata bohatera – omów zagadnienie na przykładzie wybranych utworów.
- Przestrzeń zamknięta i otwarta jako elementy budujące sens utworu literackiego.
- W jaki sposób perspektywa narracyjna wpływa na sposób przedstawienia rzeczywistości literackiej?
- Znaczenie narratora pierwszoosobowego i trzecioosobowego w kreowaniu świata przedstawionego.
- Jak literatura różnych epok odnosi się do uniwersalnych wartości moralnych i społecznych?
- W jaki sposób dzieła literackie komentują i przetwarzają wydarzenia historyczne?
- Jak odniesienia do innych dzieł literackich wpływają na interpretację utworu?
- Rola mitologii i Biblii w budowaniu sensów utworów literackich.
- Jak literatura wykorzystuje motywy i środki wyrazu znane z malarstwa, muzyki lub filmu?
- W jaki sposób literatura inspirowała rozwój innych sztuk (lub odwrotnie)?
Zobacz też: Matura
Tematy maturalnej z języka polskiego pochodzą z informatora CKE