Szczegóły

Autor: Arkadiusz Żmij

Nadrzędna kategoria: Matura pisemna

Kategoria: Zadania maturalne

Odsłon: 20857

Klucz odpowiedzi:

1. Analiza wstępna

Zasada zestawienia

• Oba teksty mówią o powstańczej przeszłości Polski.
  
• Oba teksty traktują o potrzebie pamiętania.
  

Informacje o Gloria victis

• Rodzaj: epika.
  
• Gatunek: nowela.
• Epoka: pozytywizm.
• Konwencja: realizm tendencyjny.
• Cel powstania: oddać hołd powstańcom styczniowym.
• Autorka należy do pokolenia postępowców, które uważało, że praca jest najlepszym sposobem na odzyskanie niepodległości. Sama była uwikłana w powstanie styczniowe ukrywaniem R. Traugutta.

Informacje o Mazowszu

• Rodzaj: liryka.
  
• Gatunek: poemat liryczny.
  
• Epoka: współczesność, czas II wojny światowej.
  
• Konwencja: katastrofizm, poetyka czasu Apokalipsy spełnionej.
  
• Cel utworu: wymowa pacyfistyczna.
  
• Autor tekstu należy do pokolenia Kolumbów, był jednym z najwybitniejszych poetów, zginął w czasie powstania warszawskiego.
  

2. Osoby mówiące we fragmencie Gloria victis

Wiatr

• Kieruje nim ciekawość.
• Nie dysponuje wiedzą.
• Pozytywnie ocenia powstańców.
• Przejmuje się opisaną historią.

Dąb, brzoza, świerk, dzwonki liliowe, dzika róża

• Świadkowie śmierci powstańców.
• Są subiektywni.
• Stają po stronie powstańców.
• Opowiadają ich los pytającemu.

"Strumień czasu"

• Ocenia zapomnienie, jako klęskę powstańców.

Wniosek cząstkowy

• Osobami mówiącymi w noweli jest natura. Dzięki temu autorka subiektywnym ocenom powstania nadaje wymiar obiektywności i uniwersalności.

3. Osoby mówiące w Mazowszu

• Żołnierz walczący w czasie II wojny światowej.
  
• Jest pogodzony ze swoją śmiercią.
  
• Nie wierzy w zwycięstwo.
  
• Jest patriotą.
  
• Jest Polakiem.
  
• Pamięta przeszłość.
  

4. Obraz przeszłości we fragmencie Gloria victis

• Opis dotyczy miejsca wiele lat (blisko 50) po upadku powstania styczniowego.
• Zmarli to bohaterowie.
  
• Zmarli to odważni ludzie.
• Powstańcy to męczennicy.
• Powstańcy byli młodymi ludźmi.
• Powstańcy umierali w męczarniach.
• Zmarli są pochowani w masowej mogile.
• Powstańcy nie doczekali się szacunku po śmierci ze strony przeciwników.
• Powstańcy zostali przez oprawców skazani na zapomnienie.
• Powstańcy są samotni.

Wniosek cząstkowy

• Obraz przeszłości jest subiektywny i ma na celu sakralizację i mitologizację powstańców. Dystans czasowy na to również pozwala.

5. Obraz przeszłości w Mazowszu

• Podmiot liryczny skraca dystans czasowy jaki go dzieli od przeszłości.
• Powstańcy są idealizowani.
• Ziemia polska, Mazowsze to mogiła dla wielu pokoleń Polaków.

Przeszłość kampanii napoleońskiej

• Przeszłość to klęska uczestników kampanii napoleońskiej.

Przeszłość powstania listopadowego

• Wyolbrzymianiu poddawana jest ich siła, młodość i męstwo.
• Przeszłość to klęska powstańców listopadowych.

Przeszłość powstania styczniowego

• Przeszłość to klęska powstańców styczniowych.
• Przedstawieni zostali jako męczennicy - to romantyczna konwencja łączenia świeckiego patriotyzmu z religią.
• Podmiot liryczny podkreśla również trud i cierpienie powstańców.

Przeszłość podmiotu lirycznego

• Śmierć dotyka nie tylko żołnierzy, ale również kobiety i dzieci.
• Ludzie umierają w męczarniach.
• Zmarli są chowani w masowych mogiłach.
• Powszechność śmierci.
• Apokaliptyczne opisy zagłady.
• Nagłość i niespodziewaność wojny.

Wniosek cząstkowy:

• Piękny opis ułanów, powstańców listopadowych i powstańców styczniowych stanowi punkt wyjścia dla podmiotu lirycznego do pokazania fatalnego losu współczesnych mu Polaków w czasie Apokalipsy spełnionej. Wymowa utworu podkreśla bezsens dziejów, cykliczność śmierci młodych ludzi w walce i nieuchwytność sensu tej walki - niepodległej Polski. Podmiot liryczny podkreśla fatalną cykliczność historii.

6. Refleksja na temat pamięci we fragmencie Gloria victis

• Ludzie zapomnieli o powstaniu i powstańcach, zostały jednak wątłe ślady. Nikt nie odwiedza mogiły. Autorka jednak pisze o potrzebie pamiętania o poświęceniu powstańców. Pamięć o powstańcach nadaje sens ich poświęceniu i czyni ich zwycięzcami. Utwór ma optymistyczną wymowę - powstańcy nie zostaną zapomnieni.

7. Refleksja na temat pamięci w Mazowszu

• Pamięć o walczących przemija z czasem, a jednak podmiot liryczny pamięta o swoich poprzednikach mimo upływu czasu.
• Czas zaciera ślady, a pamięć o zmarłych przemija - tu ujawnia się pesymizm.
• Podmiot liryczny boi się zapomnienia, chce by o nim pamiętano - to jest jedyne jego pragnienie.

8. Wnioski - wypracowanie maturalne

Wnioski pełne (4)

W obu wierszach mamy podobny obraz powstańców, wykreowany dzięki sakralizacji i mitologizacji. Podobny stosunek do powstańców również mają osoby mówiące w obu utworach. Oba utwory łączy również potrzeba pielęgnowania pamięci o poświęceniu zmarłych i niebezpieczeństwo zapomnienia. Różna jest jednak wymowa: u Orzeszkowej optymistyczna - ludzie będą pamiętać, u Baczyńskiego pesymistyczna - ludzie zapomną. Różne są także momenty wybrane do opisu, bo we fragmencie "Gloria victis" została przedstawiona mogiła, a w "Mazowszu" Polacy w trakcie walki i ponoszenia kolejnych klęsk. Oba teksty różnią się również kreacją osób mówiących: w noweli wypowiada się natura, co nadaje obiektywizmu dokonanej przez nią ocenie, a w utworze K.K. Baczyńskiego do głosu dochodzi żołnierz polski walczący w czasie II wojny światowej. Za sprawą podmiotu lirycznego pojawia się także straszna historia ludzi mordowanych w czasie Apokalipsy spełnionej, której okropność jest spotęgowana dzięki kontrastowi z idealnym obrazem poprzedników.

Wnioski częściowe (2)

Wskazanie podobieństw lub różnic.

Próba podsumowania (1)

Wskazanie jednego podobieństwa lub różnicy.